Het dorp IJzendijke (Iezendieke) ligt in West-Zeeuws-Vlaanderen aan de doorgaande weg tussen Terneuzen en Breskens.
Op een hoek van de Markt van IJzendijke kijkt een bronzen Prins Maurits triomfantelijk over zijn schaakbord heen. Je ziet ‘m denken: IJzendijke heb ik nu ook. Zijn verovering van Axel, Hulst en Philippine is dan al een feit. Elk schaakstuk symboliseert een succesvolle veldslag. Je mag naast hem komen zitten...
Petit Paris
IJzendijke heeft in de volksmond de bijnaam ‘Petit Paris’. Waar deze benaming vandaan komt is niet helemaal zeker. De meest logische verklaring zou zijn dat in IJzendijke verhoudingsgewijs veel inwoners Frans spraken. Dit vanwege de communicatie tussen de Franse en Waalse landeigenaren en hun pachters. Een andere verklaring is dat IJzendijke aangelegd is naar een ontwerp dat gebaseerd is op de structuur en architectuur van Parijs.
Verdedigingsbolwerk
Het oorspronkelijke dorp werd zo’n 500 jaar geleden verzwolgen door de zee. De Spaanse hertog van Parma liet de plaats een aantal kilometers verderop opnieuw bouwen, in de vorm van een verdedigingsbolwerk. In de loop der eeuwen heeft ‘Fort Ysendijck’ vele bewoners gehad: Spaanse, Franse, Belgische en Duitse.
In 1604 verdreven de troepen van Prins Maurits de Spanjaarden uit hun onneembare fort Ysendijck. Zijn grote tegenstander de Spaanse hertog Alva is er nog de opdrachtgever van geweest. Maurits kende als overwinnaar de zwakke plekken van het fort en verstevigde de vesting onmiddellijk. Van deze verdedigingswerken is nog een bolwerk over. Een vooruitgeschoven post midden in de gracht. Van hieruit konden de soldaten de wallen links en rechts gemakkelijk onder vuur houden. Nu lopen er vredig herten rond.
Museum Het Bolwerk
Museum Het Bolwerk aan de Markt vertelt alles over de Staats Spaanse Linies. Het toont hoe de bewoners van Zeeuws-Vlaanderen zich verdedigden tegen vijandige aanvallen door middel van vestingen, forten en linies. De restanten van de Staats Spaanse Linies zijn nog overal in het Zeeuws-Vlaamse landschap zichtbaar.
Molen De Witte Juffer
Molen De Witte Juffer is een korenmolen uit 1841. De molen heeft een unieke kap met Vlaamse constructie en roeden van bijna 24 meter lang. De vrijwillige molenaar laat de molen regelmatig draaien en op zaterdag is De Witte Juffer te bezoeken.
Mauritskerk: oudste protestantse kerkgebouw
Het kerkgebouw stamt uit 1612 en waarschijnlijk was Prins Maurits de initiatiefnemer voor de bouw ervan. Vandaar de naam Mauritskerk. De kerk is het oudste protestantse kerkgebouw in Zeeland en het op één na oudste kerkgebouw in Nederland dat is gebouwd voor de protestantse eredienst.
Traditie ‘In de Ossewei’
IJzendijke kent een aantal opvallende folkloristische gebruiken en sporten. Als een vrijgezelle man de leeftijd van 30 jaar bereikt, gaat hij ‘in de Ossewei’. De man krijgt publiekelijk de sleutel van de ossenweide aangeboden. Dit gaat gepaard met een hoop tumult en een optocht. Het idee erachter is dat hij bij de andere, oudere, vrijgezellen in de ossenweide wordt toegelaten.
De sport Krulbollen
De sport krulbollen bestaat uit het werpen van platte, ronde schijven over een baan richting een staak. De bol die het dichtst bij de staak uitkomt, is de winnaar. IJzendijke is één van de paar Zeeuws-Vlaamse dorpen waar dit spel nog gespeeld wordt. Er is een heuse krulbolcompetitie en het krulbollen is inmiddels aangemerkt als immaterieel cultureel erfgoed.
Folkloristische Dag
Breng tijdens het derde weekend van juli een bezoek aan de Folkloristische Dag. Het is een jaarlijks evenement op en om de historische markt van Mauritsstad IJzendijke. Op de Markt worden tal van ambachten gedemonstreerd. Verder is er een groot spektakel met ringsteken te paard.
